Uitstelgedrag & opruimen: 4 soorten uitsteltypes

Uitstelgedrag associëren de meeste mensen met onafgevinkte taken, gemiste deadlines of gewoon met echte luiheid. (Want uitstellers doen toch niks? Niets is minder waar; uitstellers zijn vaak enorm productief.) Onderschat niet het verband tussen uitstelgedrag en opruimen: die link is heel sterk, in meerdere opzichten.

Disclaimer: dit bericht bevat affiliatelinks. De linkjes in deze tekst verwijzen naar artikelen bij bol. en So Clever. Dit betekent dat ik een kleine commissie kan verdienen wanneer jij een aankoop doet aan de hand van één van de links in dit bericht. Maar maak je geen zorgen, hier betaal jij niets extra’s voor, het is dus een win-win situatie voor jou en voor mij. Dank je wel alvast! En voordat je een aankoop overweegt, denk goed na of je het echt nodig hebt of er echt blij van wordt!

Uitstelgedrag is namelijk niet altijd het uitstellen van iets doen. Net zo vaak ben je een besluit aan het uitstellen. Besluiten kosten immers energie, kunnen in theorie verkeerd zijn, én betekenen dat je daarna in beweging moet komen.

Heb je daar geen zin in, dan laat je die verjaardagskaarten in de vensterbank staan, ook al staan ze daar al twee maanden. Heel attent, van vrienden en familie, om voor je 50^e verjaardag zo’n attente persoonlijke gelukwens te sturen. Welke kaarten je wilt bewaren en welke wegdoen weet je nog niet; een lastige keuze, dus je laat ze nog even staan en stoft er wekelijks omheen.

Al die jassen, mutsen, sjaals, handschoenen en wanten rondom de kapstok – daar moet óók eens nodig de bezem doorheen. Het is namelijk al lente, en bovendien vermoed je dat er hier en daar wat wanten zijn kwijtgeraakt en jassen niet meer passen. Toch doe je liever andere dingen nu het zonnetje schijnt. Tijd zat voordat de eerste sneeuwvlokken weer vallen, toch?

Om nog maar te zwijgen over je administratie: die vult inmiddels een paar verhuisdozen, en heeft geen duidelijk systeem. Je weet niet precies wat het bewaren waard is, of hoe lang je bepaalde documenten moet bewaren – was het nou 7 jaar voor financiële bewijsstukken? – dus schuif je die allermoeilijkste opruimklus al tijden voor je uit. Dat ene garantiebewijs vis je wel uit de stapel als het echt nodig is.

Het is duidelijk: rommel om je heen is vaak een uitgesteld besluit

“Uitstelgedrag is het uitstellen van taken die men eigenlijk wil of moet doen en waarbij men weet dat het uitstel waarschijnlijk niet goed is en tot moeilijkheden of extra stress zal leiden”, vertelt Wikipedia ons. Terwijl je huis op orde krijgen zo fijn kan zijn – en toch lukt het veel mensen niet. Hier lees je meer over de psychologie daarachter en hier over hoe je daarin betere keuzes kunt maken.

Waarom doen we dat opruimen dan niet gewoon? Het antwoord is een vrij complexe kluwen van factoren. Kort samengevat stellen we dingen uit omdat we ze niet leuk vinden om te doen, omdat we niet weten wat de eerstvolgende stap is, of omdat we twijfelen aan welk resultaat het gaat opleveren. Dat is net zo goed van toepassing op het opruimen van spullen in onze woon- of werkomgeving.

Wil je wel zelf echt gaan opruimen maar ontbreekt het je aan een goed stappenplan of heb je tips nodig? Lees dan eens mijn volgende blogs en e-books:

En het meest complete artikel over opruimen:

Opruimen: De Ultieme Gids voor een Opgeruimd Huis

Meer informatie

Meer informatie

Ik maakte digitale producten om jou te helpen met opruimen thuis, als duwtje in de rug, leidraad en stok achter de deur. Het zijn onder andere opruimchallenges om zelf thuis te doen.

Bijvoorbeeld deze opruimchallenge met maar liefst 120 opruimopdrachten:

Bestel nu extra voordelig mijn fysieke werkboek van de 120 dagen opruimchallenge!

De challenge is in een volledig nieuw jasje gestoken, bevat meer uitleg, 4 bonussen en komt uit in magazinevorm. Zodat jij nog meer getriggerd wordt om elke dag een kleine opruimopdracht te doen. Meer dan 100 mensen hebben hun huis al opgeruimd met mijn challenge en nu is het bereikbaar voor nog meer mensen!

Lees er hier meer over!

Of schaf het werkboek meteen aan!

Uitstelprofielen

Je kunt pas echt korte metten maken met uitstelgedrag, als je inzicht hebt in de achtergrond daarvan. Uitstelgedrag kent veel gezichten, als je kijkt naar hoe mensen met opruimen omgaan. We zetten vier uitstelprofielen op een rijtje, inclusief hun voor- en nadelen. Meer over deze profielen lees je in dit boek over uitstelgedrag.

De stressjunkie uitsteller

De stressjunkie uitsteller gaat voor de kick en wacht tot het laatste moment om te ‘knallen’. Dit is het type dat een half uur voor de komst van bezoek als een tornado door het huis raast en zo heel snel het huis toonbaar maakt. Je moet niet met je vingers over de vensterbanken vegen, maar de vuile was ligt in de wasmand en de salontafel is leeg. Is de berg spullen iets te hoog, dan vind je wel een kamer (of desnoods kast) om het even uit het zicht te werken. Echt goed uitzoeken komt wel een andere keer.

Voordelen voor de stressjunkie zijn er wel degelijk. Lekker toch, even er tegenaan gaan? De adrenaline stroomt en je krijgt flink wat gedaan. Bovendien heb je vóór dat je dit deed, allerlei andere dingen kunnen doen. Efficiency kan jou niet worden ontzegd!

Nadelen heeft deze aanpak ook wel degelijk. Je maakt jezelf afhankelijk van een externe trigger – in dit geval het bezoek – om in beweging te komen, terwijl je omgeving regelmatig opruimen toch vooral voor jezelf is. Jij woont er, jij moet er van genieten.

Doordat je tijd beperkt is, is er geen ruimte om echte wijzigingen aan te brengen in de manier waarop je omgeving eruit ziet. Die boekenkast, kan die niet beter in je slaapkamer staan? En misschien kun je de manier waarop je post en administratie ordent wel veel slimmer aanpakken… Maar die tijd heb je niet, dus je doet het hoognodige, op de manier zoals je het altijd al deed.

De idealistische uitsteller

De idealistische uitsteller geeft de voorkeur aan de strategie ‘kop in het zand steken’. Het leven moet vooral leuk zijn. Zelfdiscipline kent de idealist niet bepaald, waardoor zij blijft steken in grootse en vage plannen over die grote opruimactie die ze ooit gaat ondernemen. En die serie over tiny houses heeft haar écht geïnspireerd, ongelogen, dus ontspullen is het doel. Hoe dan, en op welke manier, dat zijn vervolgstappen waar de idealist nooit toe komt. Het is altijd de volgende vakantie, het volgende lange weekend, ja dán…

Het grote voordeel is dat je weinig energie hoeft te steken in het opruimen. Afgezien van de dagelijkse kleine dingen, is er geen grondige metamorfose van zolder, schuur of garage te organiseren – want in die fase beland je niet. Super relaxed dus!

Nadelen van deze aanpak zijn heel snel duidelijk: doordat een idealistische uitsteller niet concreet genoeg is, is er niets te doen. Niets in te plannen en niets af te vinken. Dat betekent dat er niets verandert; je kunt wel roepen dat je wilt ontspullen, maar dat maakt het nog geen realiteit. Zo verliest een idealist aan geloofwaardigheid in haar omgeving; die hoort steeds hetzelfde verhaal maar ziet nooit resultaat.

De zelfsaboterende uitsteller

De zelfsaboterende uitsteller heeft veel trekjes van de perfectionist in zich. De lat ligt hoog en alle puntjes moeten op de i. Ergens weet ze dat je huis tot in de perfectie opruimen niet mogelijk is; tenzij je in een modelwoning woont, heeft iedereen wel ‘iets’ aan rommel. Heel verleidelijk is dan om anderen te helpen, ten koste van je eigen doelstellingen. Zolang je met anderen bezig bent, kun je geen tijd besteden aan je eigen opruimklussen, waardoor je nooit de fase bereikt die zo confronterend is: de fase waarin je beseft dat een perfect opgeruimd huis niet bestaat.

Voordeel van deze stijl is dat een zelfsaboteur altijd klaar staat om anderen te helpen met opruimen en in die opruimprojecten grondig te werk gaat. De ‘hoge lat’ zorgt ervoor dat ze geen half werk wil leveren; ze blijft niet bij één plank of laatje.

Het grootste nadeel van de aanpak van de zelfsaboteur is dat ze nooit stil staat bij de minder tastbare en meetbare issues, omdat ze zichzelf daarvoor geen tijd gunt. Ze is steeds maar bezig om dingen perfect te krijgen en kan zichzelf daarin helemaal voorbij hollen. Dat betekent bijvoorbeeld dat een zelfsaboteur, zelfs die met een heel vol huis, liever niet wil nadenken over waarom ze zoveel spullen koopt.

De besluiteloze uitsteller

De besluiteloze uitsteller is het type dat teveel nadenkt en daarom blokkeert bij het doorhakken van een knoop. Iets dat best begrijpelijk is, als we praten over het kopen van een nieuw huis of het kiezen van een vervolgopleiding. Het wordt pas echt problematisch, als je dat teveel nadenken ook laat zien bij besluiten met een kleine impact.

Dan gooi je bijvoorbeeld geen enkele e-mail weg, omdat je nooit zeker kunt weten dat je hem niet nodig hebt. Gaat er geen enkel colbert naar de kringloop, zelfs niet als je hem in geen drie jaar hebt gedragen. De mode is een zichzelf herhalende cyclus, dus schoudervullingen kunnen zómaar weer in de mode komen.

Het voordeel voor de besluiteloze uitsteller? Er gaat nauwelijks energie naar het maken van keuzes of het doorhakken van knopen. Je standaard reflex is heel overzichtelijk en samen te vatten onder het motto ‘weggooien kan altijd nog!’.

Het nadeel van deze stijl is dat het weggooimoment nooit gaat komen. Hoe meer informatie je hebt, hoe meer je twijfelt. Hoe langer je iets in je bezit hebt, hoe groter de kans dat je het helemaal niet meer gaat wegdoen. Bovendien valt op elk opruimsysteem wel iets aan te merken – hierin lijkt de besluiteloze uitsteller op de zelfsaboterende uitsteller. Ook je eigen opruimsystematiek blijft dus voortdurend in ontwikkeling.

De ladder naar je doel

Elk type uitsteller heeft baat bij een aantal concrete hulpmiddelen om te zorgen dat ze ander gedrag gaan ontwikkelen én volhouden. Uiteindelijk doel van dat andere gedrag is dat je je doel gaat bereiken.

We hebben het dus over een ladder, zoals die van Ben Tiggelaar, met deze onderdelen:

Het doel, je stip op de horizon: een opgeruimd huis, waarin je je prettig voelt en makkelijk kunt terugvinden wat je nodig hebt.
Het gedrag: dat wat je dagelijks doet om je doel te bereiken. Zou je daar niets aan veranderen, dan is het net als een crashdieet volgen zonder je eetgewoontes aan te passen. Zoals die persoon binnen de kortste keren weer op haar oude gewicht is, zit jij binnen de kortste keren weer in een vol en onopgeruimd huis.
De ondersteuning: alle hulpmiddelen die bijdragen aan het volhouden van je gewenste gedrag. Dat kan van abstract naar concreet gaan. Abstracter is bijvoorbeeld de aanmoediging die je vriendin je geeft: ‘Succes met opruimen vandaag!’. Heel concreet is een set van vijf dozen neerzetten en daarop hun functie noteren: 1. Weggooien, 2. Verkopen, 3. Kringloop, 4. Bewaren en 5. Twijfel.

Door deze ladder centraal te stellen in je opruimplannen verminder je de kans op uitstelgedrag. Zeker wanneer je bij de ondersteuning zoekt naar hulpmiddelen die je in beweging krijgen en houden.

Hulpmiddelen

Twee hulpmiddelen die uitstellers kunnen helpen bij het opruimen zijn deze:

Een olifant in stukjes hakken

Wat is het? Grote taken – die eigenlijk een project zijn – opbreken in kleinere, behapbare onderdelen, zodat je ze vervolgens kunt gaan inplannen.

Lees ook mijn blogs over een vol en druk hoofd leegmaken, hier komt het opdelen van projecten in acties ook aan de orde:

Waarom helpt dit uitstellers bij opruimen? Het is lastig om te starten met iets dat abstract is, of dat je niet helemaal overziet. Zeker als je nog niet goed weet wat de eerst mogelijke actie is, of welke aanvliegroute je zult kiezen.

Bovendien zijn olifanttaken vaak zo groot in omvang, dat ze heel snel over de rand van je dag vallen: om drie uur ’s middags beginnen aan ‘zolder opruimen’ of ‘fotoarchief organiseren’ lijkt een redelijk zinloze actie. Voor beide heb je aardig wat tijd nodig. Toch kun je wel degelijk aan deze olifanten beginnen, als je het beperkt houdt tot een stukje slurf: respectievelijk ‘foto’s maken van de zolder zoals hij nu is’ en ‘alle dozen, mappen en boeken met foto’s bij elkaar zetten’.

Zorg dus dat je projecten en taken niet door elkaar haalt. Net als je een olifant niet in één keer in je mond kunt proppen, zal je projecten in stukjes moeten hakken: in losse taken, die je vervolgens wel kunt gaan inplannen.

Het is mogelijk dat je bij het uitwerken van een olifant in kleinere stukken, merkt dat je er meer informatie of hulp voor nodig hebt. Of misschien dat deze olifant niet (nu) bij jou thuishoort. Zo lang je hem uitstelt, kom je nooit tot dit inzicht.

Wat heb je er voor nodig? Het vermogen om abstracte, brede concepten te vertalen naar concretere onderdelen en deeltaken. Vind je dat lastig, dan kan het helpen om je olifant te bespreken met een andere persoon. Vaak helpt het praten over de olifant al om het meer te concretiseren: wat is het en uit welke onderdelen bestaat deze grote taak of dit project?

Werken in blokken

Wat is het? Jezelf begrenzen in de tijd, door je taken uit te voeren in blokken tijd van beperkte omvang (een kwartier, half uur, uur). We noemen het ‘Pomodorotechniek’ als je deze blokken indeelt in een vier uur durende reeks van steeds 25 minuten werken en 5 minuten pauze. Timemanagement expert Francesco Cirillo bedacht deze techniek in zijn studietijd en gebruikte daarbij een kookwekker in de vorm van een tomaat – in het Italiaans pomodoro geheten.

Wat helpt uitstellers bij opruimen? De Britse auteur Cyril Parkinson kon het al zo treffend formuleren, dat er een timemanagement wet naar genoemd is: de Wet van Parkinson, die ons leert dat werk zo lang duurt als de tijd die er voor beschikbaar is. Wie een ochtend vrijmaakt voor een klus krijgt meestal verhoudingsgewijs minder gedaan dan iemand die er gericht één of twee uur aan gaat werken. Zelfs al is iets de enige taak op je lijstje, dan is het nóg verstandig om kleine deadlines in je dag te bouwen. Tijdens een vooraf bepaald tijdsblok richt je je op een afgebakende (deel)taak en daarna wissel je dat af met iets anders.

Tijdsblokken zijn heel nuttig, omdat ze de periode waarin je aan die taak bezig bent, overzichtelijk maken. Als je weet dat je nú een uur lang je administratie gaat archiveren, maar daarna niet meer, is het prettig om dat einde in zicht te hebben.

Wat heb je er voor nodig? Jezelf begrenzen is het eenvoudigste met een extern hulpmiddel. Dat kan een gewone kookwekker zijn, of de timer in je telefoon. Belangrijk is dat het signaal ‘tijd is voorbij’ automatisch komt en je dus niet zelf de klok in de gaten moet houden.

Wil je de Pomodorotechniek gaan toepassen, dan bestaat er een aantal apps voor je smartphone waarmee je een dergelijke reeks kunt afwerken. Zoek op het woord ‘Pomodoro’ in de App Store of Google Play Store om de mogelijkheden te zien.

Conclusie

Uitstelgedrag is een eigenschap die er voor zorgt dat opruimen extra ingewikkeld wordt. Wil je dit aanpakken, dan helpt het om te weten wat jouw type uitstelgedrag inhoudt. Elk type heeft voor- en nadelen en geeft je al aanwijzingen over wat je anders zou kunnen doen. Twee belangrijke hulpmiddelen voor uitstellers om toch te gaan opruimen zijn de olifant in stukjes hakken en het werken in blokken.

Dit blog is geschreven door Karen Visser van New Broom. Als teamtrainer slimmer werken en senior professional organizer ondersteunt zij professionals die met meer plezier productief willen zijn. Bijvoorbeeld secretaresses, adviseurs, ondernemers, managers of ingenieurs. Eigenlijk iedereen in een kennisfunctie die worstelt met de balans tussen werkdruk en werkplezier. Ze houdt ervan om een kijkje te nemen in de keuken en mensen te adviseren over hoe ze het anders zouden kunnen doen: wat kan makkelijker, slimmer, anders? Daarbij is haar uitgangspunt dat er geen ‘one size fits all’ aanpak is voor slimmer werken.

Heb je veel moeite om jouw eigen huis te organiseren zodat het een ruimte van rust wordt? Maar ontbreekt het je aan de tijd om dit te doen? Of overzie je het niet? Overweeg dan om hulp in te schakelen. Een fijn opgeruimd huis is voor iedereen belangrijk om goed te functioneren in het leven.

Meld je nu aan voor mijn Facebook Community "Ervaar de magie van een opgeruimd huis en leven"

Meld je hier aan

Wellicht denk je er nog niet echt over na, maar het is wel belangrijk om dit te regelen:

Nabestaandendossier

Zijn jouw nabestaanden op de hoogte van jouw wensen als je er niet meer bent? Heb je wel eens nagedacht over wat er na je overlijden met de spullen moet gebeuren? Kun je de online accountgegevens van je kind of partner vinden als dit nodig blijkt? Weten jouw nabestaanden welke lidmaatschappen jij allemaal hebt? Al deze gegevens vermeld je gemakkelijk in je persoonlijke nabestaandendossier. Zo voorkom je dat je nabestaanden moeten gissen en zoeken naar antwoorden.

Dit nabestaandendossier is dus een hulpmiddel voor nabestaanden bij de afwikkeling van de nalatenschap en andere (financiële) zaken na het overlijden. Daarnaast biedt het ook de mogelijkheid om gegevens vast te leggen over de laatste wilsbeschikking en over schenkingen bij leven of na het overlijden.