Opruimen met kinderen kan lastig zijn, er zijn ineens veel meer spullen in jouw huis en 1 of meerdere kleine mensjes die er een puinhoop van kunnen maken (nee, het zijn echt geen kaboutertjes die dat doen). Zo kan jouw woonkamer er binnen een uur uitzien alsof er een bom van speelgoed en andere spullen ontploft is. Het kan een grote uitdaging zijn om jouw huis opgeruimd en netjes te houden dan. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je al wat rommelig leefde, maar met de komst van een kind is dit ineens te rommelig geworden.

In dit blog neem ik je mee in de verwachtingen, de verschillende functies van een ruimte, de verschillende behoeften en geef ik je 11 tips om mee aan de slag te gaan. Ik ga ook in op de verschillende taakjes die je van een kind mag verwachten in verschillende leeftijdscategorieën.

Disclaimer: dit bericht bevat affiliatelinks. De linkjes in deze tekst verwijzen naar artikelen bij Bol.com en So Clever. Dit betekent dat ik een kleine commissie kan verdienen wanneer jij een aankoop doet aan de hand van deze link. Maar maak je geen zorgen, hier betaal jij niets extra’s voor, het is dus een win-win situatie voor jou en voor mij. Dank je wel alvast! En voordat je een aankoop overweegt, denk goed na of je het echt nodig hebt of er echt blij van wordt!

Verschillende functies van een woonruimte

Laten we het eerst hebben over de verschillende functies van bijvoorbeeld je woonkamer. Toen je nog geen kinderen had was dit de plek om te ontspannen, te eten (als je eettafel daar staat) en wellicht sinds corona zijn intrede heeft gedaan ook om te werken omdat je geen aparte ruimte daarvoor hebt. Is je gezin uitgebreid met kinderen, dan is er nog een functie toegevoegd aan de woonkamer: spelen. Zeker als de kinderen nog erg klein zijn spelen ze nog niet op hun eigen kamer maar voornamelijk in de woonkamer. Er zijn ook veel meer spullen bijgekomen in de woonkamer, zoals eerst een box en later wellicht een speelhoek met tafel en stoeltjes en speelgoed, vooral veel speelgoed.

Doordat de functie is gewijzigd en het aantal spullen is toegenomen zal je dus ook anders met deze ruimte om moeten gaan. Was het voorheen wellicht nooit rommelig in de woonkamer, met de komst van kinderen houd je deze ruimte ineens lastiger opgeruimd. Zeker als je altijd alles zelf opruimt omdat het sneller en makkelijker is. Maar om jouw kinderen te leren opruimen is het zaak dat je zo jong mogelijk begint met opruimen met je kinderen. Verderop zal ik ook voorbeelden geven van wat je per leeftijdscategorie van je kind mag verwachten.

Druk leven – weinig tijd

Daarnaast is je leven met kinderen nog drukker geworden. Naast je werk heb je nu ook tijd nodig voor je gezin in de vorm van aandacht voor de kinderen door met ze te spelen, als ze wat groter zijn dan komen er schoolzaken bij, je hebt meer wassen te draaien en je moet meer opruimen. Dan heb je nog een sociaal leven ernaast, althans dat hoop ik dan. Het kan dan lastig zijn om dit alles goed draaiende te houden. Hieronder geef ik 11 tips die te maken hebben met verwachtingen en opruimen met kinderen.

Tip 1: stel je verwachtingen bij

De vraag is of je dezelfde verwachtingen kunt hebben en houden als in de tijd voordat er kinderen kwamen. Zit je jezelf niet heel erg in de weg daarmee? Wil je niet teveel vasthouden aan het perfecte plaatje zoals je bijvoorbeeld in tijdschriften ziet? Een gelukkig gezin in een opgeruimd huis met zeeën van tijd voor elkaar? Denk je echt dat het gras groener is bij anderen, heb je het idee dat zij het allemaal wel voor elkaar hebben? Maar het leven is aanzienlijk verandert met de komst van een kind. Om jezelf niet dol te laten draaien moet je wellicht ook een beetje jouw verwachtingen aanpassen na deze grote verandering. Want is het logisch dat een huis spic en span is waar kleine kinderen opgroeien? Dat alles altijd brandschoon is en helemaal opgeruimd? Ik denk dat je het met mij eens bent dat deze verwachting een hoop stress kan bezorgen en erg idealistisch is. Echter, er is een hoop wat je kunt doen om het acceptabel netjes te houden zonder dat jij jezelf voorbij rent. Dus laten we kijken naar een meer realistische benadering.

Tip 2: geef zelf het goede voorbeeld

Het is een bekend gegeven, maar opvoeden is het goede voorbeeld geven en dit geldt zeker ook voor opruimen. Is het jouw huis altijd een grote rommel? Ligt er overal wat en heeft weinig maar een vaste plek? Ben je regelmatig van alles kwijt? Bedenk dan dat dit het beeld is waarmee jouw kinderen opgroeien. Ze weten niet beter. En je kunt dan ook niet verwachten dat ze uit zichzelf al hun speelgoed netjes opruimen, tenzij je een kleine Marie Kondo in huis hebt. Net als met alle andere opvoedzaken geld hier ook: goed voorbeeld doet volgen. Wil je dat jouw kinderen hun speelgoed leren opruimen, zorg er dan voor dat jouw huis ook opgeruimd is.

Tip 3: ga er niet van uit dat je kind na 1 x weet hoe het moet opruimen

Wij als volwassenen kunnen wellicht dingen leren door het 1 x te zien en te doen maar voor kleine kinderen is dit anders. Verwacht niet dat ze na 1 x voordoen weten hoe ze moeten opruimen. Het is herhalen en herhalen, net als met vele andere opvoedzaken. Het moet een standaard patroon worden, iets waar ze op een gegeven moment niet meer over nadenken, het moet een routine worden. En dat kost bij kinderen tijd, soms erg veel tijd.

Wees vooral duidelijk en concreet. "Ga je kamer opruimen" is te onduidelijk, het is namelijk een project en zet zelden aan tot actie. (over projecten en acties schreef ik ook een blog in de serie "je hoofd leegmaken": je kunt deze hier lezen). Het is zaak dat je dit project in concrete en gestructureerde acties omzet. Dus geef opdrachten als "zet al je boeken terug in de boekenkast" of "doe alle legostukjes terug in de legobak". Kinderen zien daarnaast ook nog eens niet meteen het nut in van dingen moeten doen, ze overzien dat nog niet. Het geven van concrete stappen schept duidelijkheid, zeker als je kind bijvoorbeeld ADHD of een vorm van autisme heeft.

Ik schreef al meerdere blogs met opruimtips op andere gebieden:

• Het "schuur opruimen stappenplan" in 6 stappen
• In 6 stappen naar een opgeruimde kledingkast
• Mijn 10 gouden opruimregels
• Opruimen als je ouder wordt en 5 handvatten om dit beter te laten verlopen
• Ontspullen: 10 tips voor meer rust en ruimte in je huis & hoofd

En het meest complete artikel over opruimen:

Opruimen: De Ultieme Gids voor een Opgeruimd Huis

Tip 4: ruim samen met de kinderen op

In navolging op tip 3 geldt dat je vooral bij kleine kinderen samen met ze op moet ruimen. Zo kunnen ze het goed leren. Pas als ze wat ouder zijn kunnen ze zelfstandiger gaan opruimen. Maar overdrijf dit niet, merk je dat je kind erg moe is en dat het opruimen een drama wordt, kies er dan voor om net even wat meer samen op te ruimen, zelfs als dat betekent dat je bijna alles alleen doet. Zolang dit maar af en toe voorkomt en de sfeer in huis ten goede komt, is het geen probleem als jij na een opruimsessie met je kinderen bijna alles alleen gedaan hebt. Bedenk maar dat je ook niet altijd dezelfde energie hebt of jezelf weleens niet zo lekker voelt en dan laat je de boel ook weleens de boel. Verwacht dus ook niet dat je kinderen elke dag enthousiast met je zullen opruimen. Zeker bij kleine kinderen moet je rekening houden met erg moe zijn of wellicht te overprikkeld zijn door de activiteiten van de dag.

Tip 5 zorg voor een duidelijk opbergsysteem

Maak het opruimen met kinderen makkelijker door gebruik te maken van een opbergsysteem met bijvoorbeeld opbergboxen die je labelt. Bijvoorbeeld een bak waar alle Lego in gaat, een bak met poppen en een bak met knutselspullen. Dat maakt het duidelijk voor het kind waar het speelgoed opgeruimd moet worden. Zijn de kinderen erg klein, gebruik dan duidelijke plaatjes van het soort speelgoed wat in de bak moet. Knip bijvoorbeeld een plaatje van Lego uit en plak dat op die bak. Zijn de kinderen groter en kunnen ze lezen dan kun je dit vervangen door tekstlabels. Een leuke website voor stickers is Studio Jong. Is je kind al groot genoeg, betrek het dan bij het opzetten van een goed speelgoed opbergysteem. Zo krijgt al het speelgoed een vaste plek en wordt het geclusterd.

Bij de webshop So Clever hebben ze een heleboel leuke kinderkamer opbergers te koop, zoals deze leuke opbergboxen voor in een open kast:

Of deze leuke opbergboxen:

Of deze leuke manden bijvoorbeeld:

Ook voor het opbergen van knutselspullen heeft So Clever veel handige organizers te koop.

Tip: 6 maak afspraken over het opruimen

Hoe groter je kinderen worden, hoe beter je afspraken kunt maken. Maar begin er al mee als ze klein zijn. Zijn ze bijvoorbeeld aan het spelen met blokken maar willen ze lekker gaan knutselen? Spreek dan af dat ze eerst de blokken opruimen. Doe dit samen, vooral als de kinderen klein zijn. Zo leer je ze stapsgewijs opruimen en voorkom je die ontplofte bom van speelgoed in je woonkamer. Is er een vriendje of vriendinnetje thuis om te spelen, maak dan de afspraak dat ze samen opruimen.

Maar wat kun je nu van een kind verwachten qua opruimen en andere taakjes in huis? Hieronder heb ik uiteengezet wat je ze op welke leeftijd kunt vragen. Hou rekening met de specifieke ontwikkeling van jouw kind en eventuele "beperkingen" zoals ADHD en autisme.

Wil je meer leven over kinderen met ADHD en autisme dan kun je veel informatie vinden op de website van balansdigitaal.nl

Opruim- & andere taakjes voor kinderen per leeftijdscategorie

2-3 jaar

• Speelgoed opruimen in een daarvoor bestemde bak, mand of doos
• Boeken in de kast zetten
• Vieze kleding in wasmand doen

4-5 jaar

• bovenstaande en:
• meehelpen met tafel dekken en afruimen
• helpen met sorteren van de was op kleur

6-7 jaar

• bovenstaande en:
• meehelpen met was opvouwen
• afwasmachine uitruimen
• helpen met koken
• wc rol vervangen
• huisdieren eten geven

8-9 jaar

• bovenstaande en:
• helpen met inruimen van de afwasmachine
• wasmachine aanzetten
• boodschappen opruimen
• hond uitlaten
• meehelpen in dagelijks opruimrondje

10-11 jaar

• bovenstaande en:
• badkamer netjes achterlaten na gebruik
• stofzuigen
• aanrecht schoonvegen

12 jaar en ouder

• bovenstaande en:
• (meehelpen met) auto wassen
• kleine boodschap doen
• oppassen op jonge broertjes of zusjes

Meer lezen over taakjes per leeftijdscategorie? Lees dan eens dit artikel op mamaliefde.nl of oudersvannu.nl.

Een leuk boek van Marie Kondo over opruimen met kinderen:

Tip 7: check regelmatig de staat van het speelgoed

Als je speelgoed opruimt met je kinderen, doe dan gelijk een check. Is het item compleet? Is het kapot? Zet dit gelijk apart en maak een keuze: ga je zoeken naar ontbrekende stukken? Is het nog te repareren? Wil ik nog tijd, energie en geld besteden aan het herstellen van dit speelgoed? Zo niet, doe het dan weg. Gooi kapot speelgoed weg. Is er bijvoorbeeld nog speelgoed wat nooit meer aangeraakt wordt? Is de interesse voor bepaald speelgoed weg omdat het niet meer past bij de leeftijdscategorie van het kind? Verkoop het dan of geef het weg aan een goed doel. Zo kunnen minder bedeelde kinderen weer goedkoper aan (duur) speelgoed komen. Denk bijvoorbeeld eens aan een speelgoedbank of Stichting Kinderen van de Voedselbank.

Tip 8: kijk eens serieus naar de hoeveelheid speelgoed

Hoeveel speelgoed heeft een kind eigenlijk nodig? Ligt de speelhoek en de slaapkamer overvol met speelgoed? Weten jouw kinderen van gekheid niet waar ze mee moeten spelen omdat er teveel keuze is? Kijk dan eens bewust naar de hoeveelheid en zet af en toe wat weg. Toen mijn dochter erg klein was bood ik speelgoed in de woonkamer aan in een grote mand. De rest legde ik apart. Na een paar weken wisselde ik dat om. Alsof het nieuw speelgoed is zal het je kind motiveren om hiermee te gaan spelen. En heeft het kind geen keuzestress, het aanbod is beperkt. Kinderen hebben echt geen ladingen speelgoed nodig. Ze kunnen toch maar met 1 ding tegelijk spelen. Hoe meer speelgoed er is, hoe groter de rommel kan worden en hoe meer en langer er opgeruimd dient te worden. Minder speelgoed = minder op te ruimen.

Tip 9: maak van het opruimen een spelletje

Opruimen vinden de meeste mensen, en ook kinderen, een noodzakelijk kwaad en een saai klusje. Je kunt dat natuurlijk veel leuker maken door bijvoorbeeld een muziekje op te zetten. Er zijn speciale "opruimliedjes", zoals op een CD van Dirk Scheele, die vele kinderliedjes heeft geschreven.

Bij wat oudere kinderen kun je er een wedstrijdje van maken (als je meerdere kinderen hebt, verdeel dan eerst de ruimte in zones voor het overzicht). Je kunt er een kookwekker bij gebruik voor wat meer spanning. Krijgen ze binnen de tijd hun deel opgeruimd? Er hoeft in principe niet meteen of altijd een beloning aan gekoppeld te worden, het wedstrijd/ spelelement kan al genoeg zijn. Of koppel er een puntensysteem aan vast met bij zoveel punten een beloning of extra zakgeld. Dit kun je uiteraard bij alle taakjes in huis toepassen, niet alleen bij opruimen.

Bij Bol.com verkopen ze ook een opruimspel:

Wat ook leuk is om in huis te hebben met kleine kinderen is een beloningsbord:

En ze hebben ook een leuk boek vol met kinderdiploma's:

Nog wat leuke boek over opruimen voor kinderen:

Tip 10: doe een dagelijks opruimrondje

Deze tip komt in meer van mijn blogs voor maar is essentieel voor een opgeruimd huis. In je dagelijkse opruimrondje kun je ook het speelgoed meenemen en laat de kinderen erbij helpen. Maak er een routine van, dan kost het minder moeite. Verderop leg ik iets meer uit over het aanleren van routines.

Zoek een geschikt tijdstip om dit te doen, bijvoorbeeld op een tijdstip dat de kinderen nog niet te moe zijn want anders wordt het opruimen een strijd. Misschien is voor het eten een goed moment. Kijk goed naar je kinderen en wanneer ze nog enigszins "fit" zijn. Ook hier kun je weer een wekker instellen.

Het is een feit dat een opgeruimd huis ook een opgeruimd hoofd oplevert. Mocht jou hoofd nou vol zitten met iets anders dan de rommel in huis, bijvoorbeeld met allerlei taken en to-do's, dan heb ik voor jou een serie blogs geschreven over het leegmaken van je hoofd in 5 stappen:

• Vol en druk hoofd: 5 stappen om je hoofd leeg te maken
• Opstellen takenlijst: stap 1 als je een druk en vol hoofd hebt
• Takenlijst korter maken: stap 2 bij een druk en vol hoofd
• Prioriteiten stellen in je takenlijst: stap 3 bij een druk en vol hoofd
• Acties bepalen vanuit je takenlijst: stap 4 bij een druk en vol hoofd
• Acties uitvoeren en inplannen vanuit je takenlijst: stap 5 in het leegmaken van een vol en druk hoofd

Tip 11: ruim eens een dag niet op

Als het opruimen al elke dag gedaan wordt, zij het met enige strijd, ruim dan eens een dag niet op en kijk of je kinderen dat dan wel zo prettig vinden. Dat ze de volgende dag in een rommel hun speelgoed niet meer kunnen vinden. Veel kinderen merken op deze manier vanzelf dat het niet fijn is wanneer niemand opruimt. Ze kunnen moeilijker iets vinden en zullen daarna meer gemotiveerd zijn om op te ruimen.

Aanleren van nieuwe gewoontes/ routines

Bij tip 10 meldde ik het al; probeer van het dagelijkse opruimrondje een gewoonte/ routine te maken. Waarom is het zo belangrijk om hiervoor een routine te ontwikkelen? Elke beslissing die we nemen kost energie en deze energie is op een gegeven moment op, bij de één wat eerder dan bij de ander.

Door van een handeling een routine te maken (je automatiseert een handeling), hoeven we er niet meer over na te denken en dit kost dan dus een stuk minder energie. Ga maar eens nadenken hoeveel dingen in jouw leven al een routine zijn. Denk aan bijvoorbeeld tanden poetsen voordat je naar bed gaat, elke ochtend of avond douchen, kleding in de was doen, je lunch voor op werk of school voorbereiden. Of je dag starten met een kopje koffie en de krant. Het leven wordt makkelijker door het invoeren van routines. Routines en gewoontes zijn krachtige instrumenten om een verandering te bewerkstelligen en jouw doelen te bereiken.

Nu is het alleen nog zaak om goede gewoontes aan te leren en eventuele slechte gewoontes af te leren. Hoe doe je dat?

Een gewoonte wordt pas een gewoonte als je het elke dag, of in ieder geval heel regelmatig, gaat doen.

Iets nieuws toevoegen aan de dagelijkse routine kan moeilijk zijn. Je moet er in het begin steeds aan denken om het te doen en helaas kan het lang duren voordat een handeling een gewoonte geworden is.

Hoe lang is nogal wisselend en hangt ook van de persoon af. Over het algemeen duurt het 3 tot 6 weken. Je moet dus eerst energie investeren om een gewoonte aan te leren, doordat je er steeds aan moet denken kost het energie. Het is daarom ook beter om maar één nieuwe gewoonte tegelijk aan te leren. Dus wil je bijvoorbeeld het dagelijkse opruimrondje automatiseren in jouw gezin, ga dan niet tegelijkertijd nog een andere gewoonte aanleren.

Het makkelijkst is het om een nieuwe routine toe te voegen aan een al bestaande. Bijvoorbeeld net voordat je gaat koken, heb je dan al een bepaalde routine? Voeg dan het opruimen van het speelgoed en andere kleine zaken toe aan deze al bestaande routine. Heb je nog kleine kinderen dan is dit wellicht het beste moment. Na het eten zijn ze te moe en kan het opruimen een strijd worden. Maar kijk wat past in jouw gezin, bij de leeftijd van jouw kinderen, bij jouw al bestaande dagindeling. Je kunt jezelf helpen herinneren door briefjes op zichtbare plaatsen te plakken of een alarm in je telefoon te zetten. Op een gegeven moment gaat het dan vanzelf en ook je kinderen nemen deze gewoonte op een gegeven moment over.

Wil je nog wat meer lezen over routines/ gewoontes aanleren dan is dit boek een optie:

Conclusie

Als je jouw verwachtingen bijstelt en bovenstaande tips toepast dan is het helemaal niet onmogelijk om in een redelijk opgeruimd huis met (kleine) kinderen te leven. Belangrijke zaken zijn onder andere zelf het goede voorbeeld geven, herhalen herhalen herhalen, er een dagelijkse routine van maken, afspraken maken en vooral: maak het opruimen met kinderen ook leuk. Leer de kinderen de voordelen van een opgeruimde omgeving en maak er een gezellig moment van, muziekje erbij en gaan. Geef het de tijd om een nieuwe routine aan te leren, en zet vooral door. Je zult er later de vruchten van plukken!

Heb je veel moeite om jouw eigen huis te organiseren zodat het een ruimte van rust wordt? Maar ontbreekt het je aan de tijd om dit te doen? Of overzie je het niet? Overweeg dan om hulp in te schakelen. Kijk hier voor meer informatie en blijf niet met het probleem zitten. Een fijn opgeruimd huis is voor iedereen belangrijk om goed te functioneren in het leven.

Ook bied ik digitale producten die jou kunnen helpen met opruimen in jouw huis en leven. In de vorm van challenges of planners.